Conflicten zijn onvermijdelijk bij samenwerkingen, ook tussen artsen. Ze laten een impact na zowel op individueel vlak als op niveau van de organisatie. Het is dus best om ze zo snel mogelijk te ontmijnen. Het inschakelen van een conflictbemiddelaar kan daarbij helpen.
Isabelle Cuppens is huisarts van opleiding en heeft ook een tijd als spoedarts gewerkt in een ziekenhuis. Vandaag geeft ze met haar bedrijf 'Mind the Motion' mindfulnesstrainingen, begeleidt ze mensen met een burn-out en bemiddelt ze bij conflicten op de werkvloer. Het is in die laatste hoedanigheid dat we haar spreken. Geen evidente stap voor een arts om de switch te maken naar erkend bemiddelaar in sociale zaken. Of toch?
Isabelle Cuppens: "Ik heb altijd een gezonde interesse gehad voor menselijk gedrag: waarom doen mensen wat ze doen?" Vooral hoe we ons gedragen in een werkomgeving prikkelde dr. Cuppens' nieuwsgierigheid. "Tijdens mijn loopbaan als arts heb ik ondervonden welke impact conflicten tussen artsen onderling kunnen hebben op een gans team."
Tot haar cliënten behoren vandaag vooral huisartsen, maar ook tussen ziekenhuisspecialisten is er soms nood aan conflictbemiddeling, zegt Isabelle Cuppens. Een perifeer ziekenhuis bijvoorbeeld is een bedrijf bij uitstek met verpleegkundigen als werknemers en artsen-zelfstandigen. "Maar daar is conflictbemiddeling tussen artsen onderling vooralsnog onvoldoende bekend."
Werkorganisatie
Veelal zijn conflicten structureel van aard en komen ze voort uit de manier waarop het werk georganiseerd is, weet Isabelle Cuppens. Zo geeft onduidelijkheid over taken en rollen, zoals bijvoorbeeld overlappende taken - niet zelden een gevolg van fusies - vaak aanleiding tot conflictsituaties. Daarmee samenhangend: het krijgen en opnemen van verantwoordelijkheden.
Verder zijn een gebrek aan formele afspraken, verlofregelingen en het niet naleven van afspraken regelmatig voorkomende structurele twistpunten.
Een andere voorname oorzaak van conflict tussen artsen is de persoonlijke drijfveer achter het werk, zegt Isabelle Cuppens. "Sommige artsen willen hun patiënten zo goed mogelijk helpen, anderen zijn eerder gedreven door winst maken." Kortom, de financiën dus.
Meer universele conflictoorzaken die desalniettemin ook bij samenwerkingen tussen artsen voorkomen zijn persoonlijke belangen - denk aan het toewijzen van ruimtes, materiaal, ... -, persoonlijkheidskenmerken en het geven en krijgen van erkenning en waardering.
Veilig klimaat
Mijn taak als bemiddelaar is op zoek te gaan naar de verschillende lagen in iemands handelen -- dr. Isabelle Cuppens
In een conflictsituatie samenwerken is één ding, erover praten en tot een oplossing komen is een andere zaak. "Belangrijk is om voor een vertrouwelijk en veilig klimaat te zorgen zodat iedereen wil en kan vertellen wat er van zijn hart moet", schetst Isabelle Cuppens haar aanpak. Daarvoor moeten er eerst een kader en enkele spelregels uitgetekend worden. "Zo vraag ik op sommige momenten om elkaar niet te onderbreken of becommentariëren, iedereen komt om beurten aan het woord."
Ondertussen heeft iedereen elkaar gehoord en krijgt Isabelle Cuppens zicht op ieders belangen, drijfveren, ... Ze legt verder uit: "Tijdens een bemiddelingsgesprek worden vaak heel concrete situaties of voorbeelden aangehaald die tot het conflict hebben bijgedragen - strategieën om een bepaalde behoefte in te vullen. Mijn taak als bemiddelaar is op zoek te gaan naar die verschillende lagen in iemands handelen."
Een voorbeeld. Een arts in een huisartsenpraktijk vertelde dat ze heel wat tijd verloor met een bepaald softwareprogramma waar uiteindelijk de hele praktijk baat bij had. Maar zij was wel diegene die er zich mee bezighield." Ik herformuleerde haar woorden als volgt: "U steekt tijd in dat softwareprogramma en wilt graag dat dit door uw collega's gezien en erkend wordt?"
Neutraal betrokken
Door duidelijkheid te creëren over waar iemand nood aan heeft en wat iemand drijft, krijgt de persoon in kwestie zelf meer inzicht in zijn gedrag en gaan de anderen hem of haar ook weer meer zien als mens, vervolgt Isabelle Cuppens. "En niet meer als 'de collega die x of y niet wil'." De spanning vermindert en er komt meer openheid voor elkaars verzuchtingen en bekommernissen.
Of het soms, vanuit haar eigen achtergrond als arts, niet verleidelijk is om een kant in het conflict te kiezen? "Ik ben neutraal betrokken, wat inhoudt dat ik vooral goed luister naar elke partij. Wat uiteraard niet wil zeggen dat ik het telkens met iedereen over alles eens ben. Mijn persoonlijke mening over een kwestie mag en kan in een bemiddeling echter geen rol spelen en is ook niet aan de orde in een gesprek."
Dat ze voor een groot deel weet wat er leeft en speelt in de artsenwereld, ervaarden de artsen waar ze al tussen bemiddeld heeft als positief, zegt Isabelle Cuppens. Uit een bevraging over conflictbemiddeling die ze deed bij 24 ziekenhuisartsen blijkt dat een derde vindt dat de bemiddelaar een arts moet zijn.
Uit elkaar
De arts-bemiddelaarster benadrukt dat het niet haar rol is om oplossingen aan te reiken, wel om zaken op tafel te helpen leggen en mensen weer met elkaar te laten praten op een manier die werkt. De betrokkenen moeten met andere woorden zelf aan de slag met wat er gezegd werd en gehoord is. De rol van de bemiddelaar is om dat te faciliteren. Soms zijn daarvoor meerdere bemiddelingsgesprekken nodig.
Bemiddeling is geen relatietherapie
Een andere mogelijke misvatting is dat bemiddeling ervoor zorgt dat alles nadien weer koek en ei is, zegt Isabelle Cuppens. "Ik heb al bemiddeld tussen artsen waarbij op het einde bleek dat het beter was om de samenwerking stop te zetten. Soms liggen de verschillende visies op geneeskunde en de praktijk zo ver uiteen dat ze niet meer verenigbaar zijn.
Bemiddeling is ook geen relatietherapie. Collega's moeten niet per se vrienden worden maar de relatie moet wel goed genoeg zijn om de samenwerking te doen lukken.
Als het conflict al te vergevorderd is, doen mensen doorgaans geen beroep (meer) op een bemiddelaar, weet Isabelle Cuppens. "Dan gaan ze 'uiteen' of komt het tot een procedure."
Nadeel van zo'n gerechtelijk traject is - naast de kosten - dat de partijen de uitkomst bij wijze van spreken uit handen geven. "Bemiddeling is dan wel 'moeilijker' in de zin dat de betrokken partijen - die met elkaar in conflict zijn - moeten samenkomen, naar elkaar moeten luisteren, overleggen, ... maar na afloop van de bemiddeling kiezen ze wel zelf welk gevolg ze geven aan hun samenwerking."
Meer info: mindthemotion.be
Comments